بزرگراه‌کردستان باز هم قد می‌کشد

اما اگر بزرگراه‌ها در اتصال به یکدیگر رینگ داخلی و خارجی حرکت وسایل نقلیه را فراهم سازند، سطح سرویس‌دهی آن‌ها رشد تصاعدی پیدا کرده و ایضا ورود به خیابان‌های درون‌شهری به حداقل ممکن می‌رسد. بنابراین ادامه بزرگراه‌ها و اتصال آن‌ها به یکدیگر را باید یک پروژه تکمیلی در راه بهره‌برداری هرچه بیشتر از این اماکن حمل و نقلی تلقی کرد.

بزرگراه کردستان یکی از بزرگراه‌های شمالی-‌جنوبی تهران به طول تقریبی 6200متر است که در مناطق3 و 6 شهرداری واقع شده است. این بزرگراه مرکز تهران را به شمال آن متصل می‌کند. سه‌راهی بزرگراه کردستان، خیابان شهیدگمنام و بزرگراه جلال آل‌احمد نقطه آغاز این بزرگراه در جنوب محسوب شده و در مسیر خود به سمت شمال پس از عبور از محله‌های یوسف‌آباد، امیرآباد، کاووسیه و ونک به بزرگراه شرقی-غربی نیایش ختم می‌شود.

بزرگراه کردستان در طول مسیر خود با  آزادراه‌شهیدهمت، بزرگراه‌ شهیدحکیم و خیابان ملاصدرا تقاطع پیدا می‌کند که به وسیله دور برگردان به آن‌ها متصل شده و به وسیله پل‌های روگذر از آن‌ها عبور می‌کند. این بزرگراه قرار است به بزرگراه شهیدچمران بپیوندد. طرحی که اخیرا در مورد بزرگراه کردستان به طور جدی دنبال می‌شود، گسترش بخش‌های شمالی و جنوبی آن در قالب ایجاد تقاطع‌های غیرهمسطح بوده و در صورت اتمام طرح، بزرگراه کردستان 2تقاطع غیرهمسطح با بزرگراه نیایش و بزرگراه شهیدگمنام خواهد داشت.

 البته در قسمت جنوبی پروژه یعنی تقاطع با بزرگراه شهیدگمنام، هم‌اکنون مطالعات فاز2 در حال انجام است و بیشتر قسمت‌شمالی طرح پیشرفت داشته است. در طرح تفصیلی شهر تهران، بزرگراه کردستان از بزرگراه شهیدگمنام شروع و تا بزرگراه شهیدچمران ادامه می‌یابد. شهرداری تهران به عنوان مجری طرح‌های تفصیلی برحسب نیاز منطقه ملزم به اجرای بزرگراه کردستان است.

 به همین منظور مطالعات بزرگراه کردستان، حدفاصل آزادراه شهیدهمت و بزرگراه شهید چمران در سال1372 به مهندسان مشاور «گذرراه» واگذار شد. قطعه جنوب بزرگراه کردستان تا بزرگراه نیایش اجرا شده و تقاطع نیایش به صورت ناقص در حال بهره‌برداری است، اما پس از خاتمه مطالعات، به دلیل ساخت‌وسازهای جدید در مسیر طرح بزرگراه و ایجاد کاربری‌های نوین در منطقه و پاره‌ای ملاحظات دیگر، تجدید طراحی بزرگراه کردستان حدفاصل بزرگراه نیایش تا بزرگراه شهیدچمران ضرورت پیدا کرد.

 در سال1380 مهندسان مشاور گذرراه به عنوان مهندسان مشاور و همکار برای تجدید مطالعات و بازنگری قطعه بین بزرگراه نیایش و بزرگراه شهیدچمران انتخاب شد. در ادامه پس از اخذ مجوزهای لازم از مسئولان صدا و سیما، مجموعه ورزشی انقلاب و نمایشگاه بین‌المللی، عملیات نقشه‌برداری انجام و مشخص شد در اطراف مسیر مصوب و حتی در برخی قسمت‌های محور از طرف سازمان صدا و سیما، ساختمان‌های مهم از جمله دانشگاه صدا و سیما و منبع‌آب احداث شده است.

 بنابراین با تعدیل مشخصات هندسی بزرگراه، تنها کریدور باقی‌مانده در محدوده به عنوان مسیر بزرگراه انتخاب و طراحی گردید. در این قطعه از بزرگراه 3تقاطع غیرهمسطح  برای ورود و خروج خودروها و نیز برقراری ارتباطات به شرح ذیل پیش‌بینی شده است:
1 -تقاطع غیرهمسطح نیایش در موقعیت بزرگراه نیایش2 -تقاطع غیرهمسطح دسترسی صدا و سیما، باشگاه انقلاب و نمایشگاه بین‌المللی در موقعیت محور جنوب نمایشگاه
3 -تقاطع غیرهمسطح با بزرگراه شهیدچمران در موقعیت تقاطع تابناک با بزرگراه شهیدچمران
از ابتدای مطالعات جهت انتخاب بهترین مسیر، بیش از 8 گزینه پلان  و گزینه‌های نیمرخ طولی از جمله تونل زیرگذر، زیرگذر مسقف و روگذر مورد بررسی قرار گرفت.

 در شهریورماه1382 پس از تهیه نقشه‌های اجرایی تقاطع کردستان-شهیدچمران، با نظر معاونت وقت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران، طراحی گزینه جدید برای این تقاطع به مهندسان مشاور ابلاغ گردید که این طرح به تجدید طراحی(2) تقاطع کردستان- شهید چمران موسوم شد.

اتصال بزرگراه شهید چمران به کردستان
 در حال‌حاضر عملیات اجرایی بزرگراه کردستان حدفاصل آزادراه شهیدهمت تا بزرگراه نیایش و تقاطع‌های غیرهمسطح مربوطه خاتمه یافته و در حال‌بهره‌برداری است، اما اجرای ادامه بزرگراه کردستان تا بزرگراه شهیدچمران متوقف  است. علت توقف مطالعات، نظرات مختلف سازمان صدا و سیما و نیز سازمان تربیت‌بدنی در پذیرش و توافق بر سر گزینه مصوب محور بزرگراه کردستان و عدم اجازه مجموعه ورزشی انقلاب جهت عبور این بزرگراه از بخشی از تاسیسات این مجموعه است.

 حوزه معاونت فنی و عمرانی شهرداری تهران از تاریخ تعریف پروژه تاکنون پیگیری‌های لازم جهت آزادسازی زمین‌های معارض طرح را از سازمان‌های مذکور داشته و در جلسات متعدد مشترک، درخواست تحویل زمین کرده، اما در این زمینه نقطه‌نظر مشترکی حاصل نشده و گزینه‌های حذف ادامه بزرگراه یا احداث آن به صورت تونل، جایگزین با تونل‌شهیدصدر–نیایش مطرح شده است.

 طول بزرگراه کردستان از حدفاصل بزرگراه شهیدگمنام تا بزرگراه شهیدچمران 7800متر است و در حدود 1800متر آن، حدفاصل بزرگراه‌های نیایش تا شهیدچمران اجرا نشده است. در جنوب این بزرگراه نیز با توجه به نقش بزرگراه شهیدگمنام، این تقاطع باید به صورت غیرهمسطح احداث شود. علاوه بر این به علت ترافیک سنگین در تقاطع مذکور، احداث این تقاطع نیز در دستور کار سازمان قرار گرفته که مطالعات فاز دوم آن هم اکنون در حال انجام است.

پروژه تقاطع غیرهمسطح بزرگراه نیایش-کردستان و رابط جهتی
آمار حجم عبور وسایل‌نقلیه از بزرگراه‌های شهیدمدرس و شهیدچمران نشان می‌دهد در ساعات اوج ترافیک، سرعت عبورومرور و سطح سرویس‌دهی معابر کاهش یافته و به‌ویژه در بزرگراه شهیدمدرس حجم تردد در حد اشباع بالا رفته و رفت‌وآمد در آن  به کندی انجام می‌شود. از طرفی با انقطاع محور بزرگراه شرقی-غربی نیایش بین بزرگراه شهیدمدرس و خیابان حضرت‌ولیعصر(عج)، عملا بخشی از سفرهای شرقی-غربی شمال‌تهران می‌تواند از طریق بزرگراه‌های شهیدصدر، شهیدچمران، کردستان و نیایش به طرف غرب پایتخت انجام شود.

 بزرگراه شهیدچمران به دلیل حجم قابل ملاحظه و روبه‌افزایش تردد خودروها، جوابگوی نیازهای آینده نخواهد بود، لذا نقش ارتباطی شمالی–جنوبی بزرگراه کردستان به مرور زمان اهمیت بیشتری خواهد یافت. به علاوه چنان‌چه ارتباط شمالی-جنوبی در تقاطع کردستان-شهیدچمران-تابناک عملی شود، انتظار می‌رود بخشی از سفرهای شمالی-جنوبی محدوده‌های زعفرانیه، آصف و ولنجک که در ‌حال‌حاضر از طریق تقاطع شهیدچمران-تابناک و یا خیابان حضرت‌ولیعصر(عج) و بزرگراه شهیدمدرس انجام می‌گردد، جذب بزرگراه کردستان شود.

کلیات: مطالعات طراحی و اجرای رمپ جهتی جنوب به غرب تقاطع غیرهمسطح بزرگراه کردستان با بزرگراه نیایش، به منظور جایگزینی لوپ، گردش جنوب به غرب در طرح تقاطع مذکور با رمپ جهتی، به منظور آزادسازی بخشی از سطوح زیر طرح در محدوده پارک ملت و احداث مجموعه فرهنگی در آن صورت می‌پذیرد. طرح مصوب تقاطع غیرهمسطح بزرگراه کردستان با بزرگراه نیایش، سال1375 تهیه و سال1382 با حفظ کلیات، به منظور تطبیق با موقعیت جدید محور بزرگراه کردستان و ساختمان جدیدالاحداث دانشکده صداوسیما شامل تغییراتی شد که مورد تصویب کارفرما قرار گرفت. طرح رمپ جهتی، حرکت از جنوب بزرگراه کردستان به سمت غرب و جنوب بزرگراه نیایش را تامین می‌کند.

موقعیت و وضعیت شبکه ارتباطی محدوده تقاطع: مجموعه بزرگراه‌های کردستان، نیایش، شهیدچمران، شهیدمدرس و هم‌چنین آزادراه‌همت، ستون‌فقرات شبکه سریع ارتباطی شمال‌ تهران را تشکیل می‌دهد. شاخه شمالی تقاطع غیرهمسطح بزرگراه کردستان با بزرگراه نیایش به بزرگراه شهیدچمران، شاخه غربی به خیابان سئول و شاخه شرقی به تقاطع خیابان‌حضرت‌ولیعصر(عج) منتهی می‌شود. شاخه جنوبی نیز به تقاطع شهیدیاسمی متصل شده است.

 در حال‌حاضر موانع احداث بزرگراه کردستان حدفاصل بزرگراه نیایش تا بزرگراه شهیدچمران برطرف نشده است. تقاطع همسطح خیابان حضرت‌ولیعصر(عج)-نیایش نیز فاقد ظرفیت و کارایی لازم برای عبور حجم تردد بالای بزرگراه نیایش بوده و در ساعات اوج ترافیک، صفی طولانی از خودروها در پشت چراغ راهنمایی ایجاد می‌شود.

موقعیت و مشخصات محورها در محدوده تقاطع: مشخصات این محورها به شرح ذیل است؛
الف) بزرگراه نیایش: عرض حریم این بزرگراه در محدوده تقاطع 61متر بوده و از سمت شرق تا خیابان حضرت‌ولیعصر(عج) و از سمت غرب تا خیابان سئول ادامه دارد. این بزرگراه از تقاطع سئول به سمت غرب با حریم 45متر تا بزرگراه شهیداشرفی‌اصفهانی ادامه یافته و پس از آن با نام بزرگراه شهیدآبشناسان به سمت غرب امتداد می‌یابد. بزرگراه نیایش دارای 2سواره‌رو مجزا با 3خط عبور در هر سمت بوده و هر میانه به عرض4متر است.

ب) بزرگراه کردستان: حریم بزرگراه کردستان در محدوده تقاطع 45متر بوده که در قسمت شمالی تقاطع به دلیل عبور مسیر بزرگراه از اراضی صداوسیما و مجموعه ورزشی انقلاب 35متر آن به بستر بزرگراه و بقیه به مسیر دسترسی مجموعه ورزشی انقلاب اختصاص داده شده است.

 در حال‌حاضر بزرگراه کردستان حدفاصل بزرگراه شهیدگمنام تا بزرگراه نیایش ساخته شده و در دست بهره‌برداری است. مذاکرات برای رفع موانع ادامه این بزرگراه تا بزرگراه شهیدچمران ادامه دارد. بزرگراه کردستان دارای 2سواره‌رو مجزا با 3خط عبور در هر سمت و میانه متغیر به عرض بین یک تا 4متر است.

وضعیت ترافیک محدوده طرح: در حال‌حاضر به دلیل عدم ادامه بزرگراه کردستان به سمت بزرگراه شهیدچمران، محدوده به صورت سه‌راهی نیمه‌همسطح به بزرگراه نیایش ختم شده است. روزانه حجم قابل ملاحظه‌ای از خودروها از بزرگراه نیایش(تقاطع سئول) به سمت شرق در حرکت هستند.

 بخش زیادی از این خودروها از طریق بزرگراه کردستان به سمت جنوب و مرکز شهر ادامه مسیر داده و بقیه بار تردد از طریق تقاطع خیابان حضرت‌ولیعصر(عج)-نیایش توزیع می‌شود. با بهره‌برداری از تقاطع غیرهمسطح کردستان-ملاصدرا، در صورت برقراری ارتباط جنوب به غرب در تقاطع کردستان-نیایش، بخشی از خودروهایی که از طریق آزادراه شهیدهمت در امتداد شرقی-غربی و بالعکس در تردد بوده و با تراکم ترافیک مواجه هستند

، می‌توانند از طریق بزرگراه‌های کردستان و نیایش و بالعکس، با جریان آزاد ترافیک و بدون برخورد با تقاطع‌های همسطح به مقاصد موردنظر دسترسی یابند.بررسی ترافیک در محدوده تقاطع و تعداد خطوط عبور لازم: با توجه به افزایش بار ترافیک در دوره طرح، طویل بودن شیب‌راهه‌ها و درنظرگرفتن سقف توسعه، بدنه رمپ جهتی به صورت دوخطه طراحی شده است.

 استانداردهای موجود برای تقاطع‌های غیرهمسطح شهری، حداکثر ظرفیت رابط‌های یک‌خطه را با توجه به شرایط رانندگی در شهرها 1600وسیله‌نقلیه در ساعات و رابط‌های 2خطه را 3000وسیله نقلیه در ساعات اعلام داشته است. لذا رمپ 2خطه پاسخگوی رشد ترافیک متوسط سالانه بین 2 تا 3درصد در سال‌های آینده خواهد بود. در ورودی رمپ 2خطه به بزرگراه، مساله تعادل خطوط رعایت شده به‌طوری‌که 3خط عبوری بزرگراه‌ و 2خط رمپ جهتی، مجموعا به صورت 4خط در روی پل ادامه می‌یابد.

 از سوی دیگر با توجه به احداث این رمپ به صورت غیرهمسطح و عدم امکان تعریض آن در آینده، احداث رمپ یک خطه توجیه فنی ندارد.مشخصات پل‌های تقاطع پل اصلی: پل اصلی تقاطع در امتداد بزرگراه نیایش و در قوس افقی و قائم مسیر واقع شده که بزرگراه کردستان به صورت زیرگذر از این تقاطع عبور می‌کند.

 مشخصات این پل به شرح ذیل است؛ طول پل 91و3دهم‌ متر شامل 4دهانه به طول‌های 23ویک‌دهم‌، 24و8دهم‌، 23‌و3دهم‌ و 20ویک‌دهم‌متر در امتداد مسیر با زاویه کجی متغیر از 30 تا 45درجه، دهانه‌های مفید پل شامل 2دهانه میانی 19متری و 2دهانه کناری 16متری در جهت عمود بر مسیر زیرگذر، عرض پل متشکل از 2عرشه مجزا هر یک به عرض 19متر شامل سواره‌رو 4خطه به عرض 15متر، پیاده‌رو سمت راست به عرض 3متر و پیاده‌رو سمت چپ به عرض یک‌متر.

نوع دال عرشه بتونی در جای پیوسته مجوف به ضخامت 120سانتی‌متر، تکیه‌گاه‌های پیوسته و گیردار در پایه‌های میانی و تکیه‌گاه‌های مفصلی با استفاده از الاستومر در پایه‌های کناری.
پل در قوس به شعاع 300متر و در شیب 5و8دهم‌درصد واقع شده که ارتفاع پایه‌ها متغیر و به طول حداکثر 12و7‌دهم متر از روی فونداسیون است.

پل رابط  جهتی جایگزین لوپ شمال‌شرقی تقاطع شده و از روی بزرگراه نیاش عبور می‌کند که قطعه‌ای از حدفاصل جنوب به غرب را تشکیل می‌دهد. طول آن 160متر بوده و 6دهانه شامل 4دهانه 27متری و 2دهانه کناری 22متری است. عرض پل رابط جهتی 11و8دهم‌متر شامل 8و8دهم‌متر سواره رو و پیاده‌‌های طرفین می‌باشد. ارتفاع پایه‌ها حداکثر 8ویک‌دهم‌متر از روی فونداسیون بوده و نوع دال عرشه بتونی در جای پیوسته مجوف به ضخامت 120سانتی‌متر است.

 تکیه‌گاه‌ها شامل پایه‌های میانی تک‌ستونی و 2ستونی‌گیردار به صورت قارچی و پایه‌های کناری(کوله‌ها) مفصلی با استفاده از الاستومر می‌باشد. پل در پلان و نیمرخ طولی 2قوس واقع شده است. حداقل شعاع قوس افقی پل 45متر و پارامتر قوس قائم 9و9دهم‌ است.